یبوست در کودکان چه علائمی دارد و برای پیشگیری و درمان آن باید چه کرد؟
یبوست درکودکان عملکردی است که کودک مدفوع بسیار سفت و تکه تکه دارد و کمتر از حالت عادی دفع مدفوع می کند.
این یک مشکل GI (معده-روده ای) بسیار شایع،یبوست در کودکان و بزرگسالان است.اجتناب کودک از رفتن به دستشویی برای دفع مدفوع یکی از بارزترین علامت های یبوست به حساب می آید که عوارض به مراتب بدتری را در پی خواهد داشت.
تعریف یبوست به معنای صحیح به ما کمک می کند تا علت را شناسایی کرده و درمان مناسبی را برای یبوست درکوکان شروع کنیم.
گاهی اوقات یبوست در کودکان عوامل محیطی و عملکردی دارد،به این معنا که ممکن است کودک با تغییر محیط مسافرت،غم و شادی،تغییر حالت زندگی،تجربه ی محیط جدید و …)به صورت گذرا و زودگذر دچار یبوست شود که گاهی ممکن است، عوارض طولانی مدت را داشته باشد.
به این منظور اگر کودک دفع روزانه ندارد ولی حداقل سه بار در هفته مدفوع می کند به شرطی که ; ترس از دفع مدفوع نداشته باشد،مدفوع سفت و خشک و دردناک نباشد،هنگام دفع یا بعد از دفع مدفوع خون ریزی یا خون در مدفوع نداشته باشد،یبوست نیست.
گاهی ممکن است کودک روزانه دو باریا بیشتر دفع مدفوع داشته باشد اما در صورتی که خشک و سفت و حالت گلوله ای داشته باشد یبوست مزمن به حساب می آید که عوارض و خطرات به مراتب بدتری در صورت درمان نشدن دارد.
در موارد نادر والدین ممکن است یبوست مزمن را با اسهال اشتباه بگیرند این زمانی است که مدفوع به بیرون از مقعد به حالت آبکی نشت میکند که موجب کثیف شدن لباس زیر کودک میشود،در حالی که تعریف از یبوست مدفوع خشک است ،اینجاست که یبوست با اسهال اشتباه گرفت میشود، در حالی که کودک دچار یبوست است.
بر اساس تحقیقات و تجربیات بیماران علائمی برای تشخیص یبوست در کودکان وجود دارد که می تواند برای پیشگیری از یبوست مزمن و تشخیص یبوست در کودکان کمک کند:
- _دفع مدفوع سفت و خشک و پشکل مانند .
- _دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته.
- _دفع مدفوع درد ناک و سخت .
- _کودک احساس کند که مدفوع تمام نشده.
- _تغییر موقعیت برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن اجابت مزاج، از جمله روی نوک پا بایستد و سپس روی پاشنه های خود تکان بخورد یا با فشردن باسن خود از دفع مدفوع جلوگیری کند.
- _انجام حرکات غیر معمول و رقص مانند
- _داشتن شکم متورم یا نفخ
- __داشتن مدفوع در لباس زیر که شبیه اسهال است.
- _اگر کودک شما از اجابت مزاج خودداری کند یا به تاخیر بیاندازد، ممکن است دچار یبوست مزمن شود.
- _بی اشتهایی و امتناع از غذا خوردن از بارزترین علائم یبوست در کودکان است.
- _در موارد نادر حالت تهوع
چه چیزی باعث یبوست می شود؟
در بیشتر موارد یبوست در کودکان، هیچ علت جدی ندارد. از علت های یبوست در کودکان نگه داشتن مدفوع برای جلوگیری یا تأخیر در دفع مدفوع است که به طولانی و مزمن شدن یبوست دامن میزند. وقتی مدفوع برای مدت طولانی در روده بزرگ بماند، روده بزرگ مایعات زیادی را از مدفوع جذب می کند که مدفوع سفت، خشک و دردناک را باعث می شود.
تمایل طبیعی_ برخی از کودکان حرکت روده آهسته دارند که باعث یبوست می شود.
عادات اجابت مزاج – بسیاری از کودکان خردسال بیش از حد، مشغول بازی هستند و رفتن به توالت را به تعویق می اندازند و با نادیده گرفتن میل به دفع مدفوع باعث مدفوع سخت تر و بزرگتر می شوند. برای رفتن به دستشویی سه بار در روز، باید در نظر گرفته شود تا امکان دفع منظم و بدون مزاحمت از توالت فراهم شود.
رفتار نگهدارنده_ممکن است کودک پس از یک تجربه دردناک یا ترسناک، مانند انجام یک مدفوع سخت هنگامی که دارای شقاق مقعدی است، شروع به “نگهداری” کند. نگه داشتن بیشتر مدفوع را سفت می کند و اجابت مزاج بعدی را حتی دردناک تر می کند. توالت‌ها در محیط جدید یا نامطلوب مدرسه، کودکان را در نگه داشتن دفع مدفوع تشویق می کند که باید هر چه سریع تر این اختلال محیطی رفع شود.
رژیم غذایی –رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده، خوردن بیش از حد غذاهای پرچرب و کم فیبر، شامل فست فودها، غذاهای ناسالم و نوشابه ها هستند. مصرف کم سبزیجات و میوه می تواند منجر به یبوست شود. کودکانی که روزانه مقادیر زیادی شیر گاو می نوشند نیز ممکن است دچار یبوست شوند.
بیماری – در تعداد بسیار کمی از کودکان، بیماری هایی مانند عدم وجود پایانه های عصبی طبیعی در قسمت هایی از روده، نقص نخاع، کمبود تیروئید و برخی دیگر از اختلالات متابولیک می توانند باعث یبوست شوند. همه این موارد نادر هستند، اما پزشک کودک شما را برای آنها بررسی و به میزان شدت یبوست ، روال درمان دارویی و عملکردی را شروع می کند.بیماری هیرشپرونگ (اختلال عصبی بخشی از روده)
یک بیماری نادر و مادرزادی روده بزرگ است که معمولاً در بدو تولد تشخیص داده می شود.
کم تحرکی_کودکانی که زیاد تلویزیون تماشا می کنند و بازی های ویدیویی انجام می دهند، به اندازه کافی ورزش نمی کنندو تحرک ندارند. ورزش به حرکت غذای هضم شده از طریق روده کمک می کند.
درمان یبوست در کودکان
ماساژ درمانی_در نوزادان و کودکان ، ماساژ دادن شکم و دوچرخه زدن پاها روش‌های بسیار خوبی برای کمک به دفع مدفوع است. شما می‌توانید مقعد کودک را نیز با انگشت خود ماساژ داده ، و یا برای کمک به تحریک روده برای دفع مدفوع از شیاف گیلیسیرین استفاده کنید.
به کودکتان فرصت بیشتری بدهید_به کودک خود اجازه دهید هر یکی دو ساعت چند دقیقه‌ای سر توالت بنشیند. به کودک برای هر بار تلاش برای توالت کردن یک برچسب جایزه بدهید، با این روش این کار را برای او سرگرم کننده‌تر کنید و پس از آن که دفعاتی که کودک برای توالت کردن تلاش کرده به تعداد مشخصی رسید، سطح جایزه را بالاتر برده و به کودک یک اسباب بازی یا عروسک هدیه بدهید.
پاداش گرفتن برای دفع مدفوع و تبدیل این کار به یک تجربه امن و لذت بخش، به کودکان کمک میکند تا نسبت به آن احساس راحتی پیدا کنند و به علاوه به آنها کمک میکند تا بفهمند مدفوع کردن یک کار عادی است و بنابراین دیگر از دفع مدفوع خودداری نکرده و با این کار موجب بروز یا بدتر شدن یبوست نمی‌شوند.
فعالیت بدنی_کودک خود را به فعالیت بدنی تشویق کنید. فعالیت و تحرک به درمان یبوست کمک کرده و همچنین برای سلامت عمومی ، رشد و نمو فرزند شما نیز اهمیت دارد. کودکان زیر ۵ سالی که می‌توانند به تنهایی راه بروند باید حداقل یک ساعت در روز فعالیت بدنی داشته باشند.
پروبیوتیک ها_یکی از درمان های یبوست در کودکانی که شیر های کمکی استفاده می کنند، مصرف دوره ای پروبیوتیک ها در رژیم غذایی می باشد. پروبیوتیک ها در بعضی از انواع شیرهای کمکی وجود دارد.
چه غذاها یا نوشیدنی‌هایی برای یبوست کودکان مفیدند؟
با توجه به سن،کودک باید روزانه ۱۴ تا ۳۰.۸ گرم فیبر دریافت کند. دستورالعملی برای استفاده از فیبر برای نوزادان کمتر از ۱ سال وجود ندارد. اما پزشک می‌تواند درباره نوع غذایی که کودک باید بخورد و این که آیا می‌توانید تغییراتی در فرمول شیر خشک یا شیر مادر ایجاد کنید یا خیر با شما صحبت کند.
هر بار فقط کمی فیبر به وعده‌های غذایی خود اضافه کرده و مقدار آن را به صورت تدریجی افزایش دهید تا همه اعضای خانواده به این تغییر عادت کنند.
منابع غذایی غنی از فیبر عبارتند از:
- غلات سبوس‌دار مانند نان گندم و ماکارونی سبوس‌دار ، جو دوسر
- حبوباتی مانند عدس ، لوبیا سیاه ، لوبیا قرمز ، سویا و نخود
- میوه‌هایی مانند آلو ، سیبی که همراه با پوست خورده شود، و گلابی،انجیر
- سبزیجاتی مانند هویج ، کلم بروکلی ، نخود سبز و کلم سبز (یا کلم‌برگ سبز)
- آجیل ، مانند بادام ، بادام زمینی و تخم آفتاب گردان
آب فراوان
اگر بدن فرزند شما دچار کمبود آب است، به او مقدار زیادی آب و مایعات دیگر مانند آب میوه‌ها و سبزیجات با قند طبیعی و سوپ رقیق بدهید تا تاثیر فیبر بیشتر شود.
نوشیدن مقدار کافی آب و دیگر مایعات نیز به جلوگیری از کم آب شدن بدن کمک میکند. هیدراته ماندن بدن برای سلامتی کلی خانواده مفید است و می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند. به طور معمول کودکان باید تقریبا ۴ لیوان آب بخورند، این نسبت به گرما و سرمای فصول و سن کودک متفاوت است.
اگر از میزان مصرف مایعات توسط کودک مطمئن نیستید تعداد دفعات ادرار کردن او را در نظر بگیرید. او باید حداقل هر سه ساعت یکبار دفع ادرار داشته باشد. اگر این چنین نیست، او را به نوشیدن مایعات بیشتر تشویق کنید
درمان با دارو
پودر پیدرولاکس (ماکروگل، پلی اتیلن گلیکول) داروی ملینی است که برای درمان یبوست (مشکل اجابت مزاج) مصرف می شود. برای کمک به پاکسازی انباشته شدن مدفوع سفت در روده که اگر برای مدت طولانی یبوست داشته باشید (مدفوع سفت) استفاده می شود.
بعضی از دارو ها بسته به سن کودک متفاوت است، به این معنی که بعضی از داروی ملین برای کودکان زیر ۵ سال ممنوع است.
تعیین دوز دارو و مقدار مصرف آن برای کودکان توسط پزشک صورت میگیرد.مصرف خود سرانه ی دارو هابرای درمان یبوست در کودکان ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد.
