عفونتهای کاندیدایی در نوزادان

عفونتهای قارچی بخصوص کاندیدا یکی از علل مهم مرگ و میر در بخشهای مراقبت ویژه نوزادان است. عفونتهای مهاجم کاندیدا در دو گروه مهم نوزادان اتفاق می افتد:

۱) شیرخواران بسیار نارس

۲) نوزادان بستری در بخش ویژه نوزادان با بیماریهای پیچیدۀ گوارشی مانند انترو کولیت نکروزان، گاستروشزی و سوراخ شدن خودبه‌خودی روده.

علاوه بر عفونتهای مهاجم ناشی از کاندیدا، عفونتهای جلدی مخاطی بسیار شایع است. عفونتهای دیگر شامل عفونت پوستی کاندیدایی مادرزادی، کاندیدیاز پوستی دیررس، عفونت خونی کاندیدایی، عفونت ادراری کاندیدایی، مننژیت، پریتونیت و عفونت استخوان و مفاصل میباشد. کاندیدا آلبیکانس و کاندیدا پاراپسیلوزیس ۸۰ تا ۹۰ درصد عفونتهای مهاجم کاندیدایی را در غیاب پروفیلاکسی ضد قارچ شامل میشوند. این عفونتها مانند سپسیس باکتریال به گروه عفونت زودرس (۷۲ ساعت اول) و عفونت دیررس (بعد از ۷۲ ساعت) و انتقال افقی عفونت تقسیم میشوند.

شیوع این عفونتها به موازات پیشرفت درمانهای طبی و افزایش زنده ماندن نوزادان خیلی نارس افزایش می‌یابد. نارس بودن سیستم لنفوسیت و آنتی بادی نوزادان نارس آنها را مستعد کلونیزاسیون جلدی مخاطی میکند و به علت دفاع ضعیف میزبان تبدیل به عفونت مهاجم میگردد. شیوع آن میتواند از ۳ تا ۲۳ درصد متفاوت باشد.

ریسک فاکتورها:

ریسک فاکتورهای پیشرفت به سوی عفونت مهاجم در نوزادان کلونیزه شده با کاندیدا در بخشهای مراقبت ویژه شامل سیستم ایمنی خیلی ضعیف، نوتروپنی، تجویز سفالوسپورینها، کارباپنمها، استروئید بعد از تولد، مهار اسید معده به وسیله رانیتیدین یا مهار کننده‌های پمپ پروتون، بیماریهای پیچیده دستگاه گوارش نوزاد مانند انتروکولیت نکروزان، گاستروشزی و…، کلونیزاسیون واژینال مادر، کاتتر ورید مرکزی، نوزادان اینتوبه، نداشتن تغذیۀ روده‌ای، هیپوکسمی، هیپرگلیسمی و بیماری شدید میباشد.

انواع عفونت:

عفونت خونی بیشترین نوع عفونت مهاجم آن است که مورتالیتی ۲۸ درصد دارد. عفونت ادراری کاندیدایی با شیوع ۳۰ درصد عفونت مهاجم، مورتالیتی ۲۶ درصد و مننژیت آن مورتالیتی ۵۰ درصدی دارد.
عفونت های دیگر شامل عفونتهای کاندیدایی پوستی مادرزادی که با راش ماکولوپاپولر اریتماتوز در روزهای اول تولد بروز میکند، عفونت پوستی کاندیدایی نیز با همین راش ها اما پس از گذشت چندین روز از تولد بروز میکند و نیازمند داروی ضد قارچ حداقل برای ۱۴ روز در نوزادان نارس است. کاندیدمیا یا عفونت خونی علائمی شبیه عفونت باکتریال دارد.

کاندیدیاز کلیوی که معمولا به صورت بالا رونده ایجاد میشود، عفونتهای ادراری میتواند علائم مشابه سپسیس باکتریال ایجاد کند، آبسه های‌کلیوی، کاندیدیاز سیستم عصبی مرکزی شامل مننژیت و آبسه های مغزی، پریتونیت کاندیدایی، پنومونی، اندوکاردیت و ترومبوز عروقی، اندوفتالمیت و رتینوپاتی نارسی میباشد.

علائم بالینی:

علائم عفونتهای مخاطی شامل تراش یا برفک دهانی، عفونتهای دیاپر است.
عفونتهای سیستمیک با علائمی شبیه عفونت باکتریال به علاوه ترومبوسیتوپنی (۸۴درصد)، میزان نوتروفیل نارس به کل نوتروفیل ۰.۲ یا کمتر (۷۷ درصد)، آپنه و برادیکاردی (۶۳درصد)، افزایش نیاز به اکسیژن (۵۶درصد)، نیاز به تهویۀ مکانیکی (۵۲درصد)، لتارژی و هیپوتونی (۳۹درصد)، علائم گوارشی (مدفوع خونی، دیستانسیون) (۳۰ درصد)، هیپوتانسیون (۱۵درصد)، هیپرگلیسمی (۱۳درصد)، لکوسیتوز بالای ۲۰۰۰۰ (۱۲درصد) و اسیدوز متابولیک (۱۱درصد) تظاهر می‌یابد.

درمان:

آمفوتریسین بی و فلوکونازول دو داروی رایج در درمان می‌باشند.

پیشگیری:

مطالعات نشان میدهند که پروفیلاکسی با فلوکونازول بسیار موثر است، به خصوص در نوزاد بسیار نارسی که اینتوبه شده و یا کاتتر ورید مرکزی دارد. پروفیلاکسی با دوز ۳ میلی گرم به ازای هر کیلو وزن نوزاد دو بار در هفته میباشد.